George Orwell’ın arşivinin satışa çıkması İngiltere’de reaksiyona sebep oldu. Orwell’ın birinci yayınevi olan Victor Gollancz’ın arşivinin satılmasıyla müellifin ‘1984’ ve ‘Hayvan Çiftliği’ üzere yapıtlarına ilişkin değerli evraklar, mektuplar ve mukaveleler de açık artırmaya çıktı. Orwell’in oğlu Richard Blair açık artırmaya “Bu dokümanlar bir kere özel koleksiyonerlerin eline geçerse sonsuza dek kaybolabilirler” sözleri ile reaksiyon gösterdi. Oğlu, arşivdeki dokümanların birebir vakitte devrin edebiyat ve siyasi atmosferine dair değerli bilgiler içerdiğini vurguladı. Arşivin içerisinde yer alan Orwell’ın ‘Hayvan Çiftliği’ ile ilgili evraklar 100 bin sterline satılırken ikinci romanı ‘Bir Papazın Kızı’ ile ilgili dokümanlar 75 bin sterlinlik bir başlangıç fiyatıyla satışa sunuldu.
50 YILDIR DOKUNULMAMIŞTI
Victor Gollancz, 20. yüzyılın en tesirli yayınevlerinden biriydi. Şirket, Fransız çokuluslu Lagardère’in sahibi olduğu Hachette’in bir modülü haline gelen Orion Group tarafından satın alındı. Önde gelen bir antika kitap satıcısı olan Rick Gekoski’den de yayınevinin yaklaşık 50 yıldır açılmayan arşivini elden çıkarması istendi.
ORWELL ARŞİVİNİN KAMU BEDELİ ANLAŞILAMADI
Öte yandan Karar gazetesinden Saliha Uzun haberine nazaran, uzmanlar bu durumu ‘kültürel vandalizm’ olarak nitelendirdi. Orwell Vakfı müdürü Jean Seaton satışı şöyle yorumladı: “50 yıldır hiç kimsenin o belge dolaplarını açmamasının sebebi aptal olmaları ve arşivin bedelini anlamamalarıydı. İdare şuraları neden uzmanlara ve tarihçilere danışmadı? Onlar da bundan tahminen biraz gelir elde etmeleri gerektiğini anlayabilirlerdi lakin gerçek kamu kıymetini de anlayabilirlerdi… Bunun yerine ulusal bir arşivi dağıtmayı seçtiler.”
Orwell biyografi müellifi DJ Taylor da kendisi ve Orwell Vakfı’nın Gollancz arşivinin satıldığını keşfettiklerinde arşivi almak için para toplamaya çalıştıklarını belirterek, “Yapamadık zira bunlar çok pahalı dokümanlardı. Elbette arşivin modül kesim satılacağından kaygı ediyorduk” diye konuştu.
TAMAMI SATILAMAYINCA PARÇALANIP DAĞITILDI
Açık artırma ile ilgili tenkitleri ‘yanlış yönlendirme’ olarak nitelendiren Gekoski ise şunları söyledi: “Her şey Orion’un yayın yönetmeni Malcolm Edwards tarafından onaylandı ve heyetin talebi üzerine satışa sunuldu” Arşivin tamamını çewşitli kurumlara yaklaşık 1 milyon sterline satmaya çalışıldığı, bu atak başarılı olamayınca düzinelerce satıcı, özel koleksiyoncu ve kütüphane ortasında paylaştırıldığı belirten Gekoski, “Yönetim şurasının bizden istediği tek şey mümkün olduğunca çok malzemeden kurtulmamızdı… ve geri kalanı… atılmak zorundaydı” açıklamasında bulundu.