En son geçen hafta perşembe günü 80,4 dolar olarak kaydedilen Brent petrol, dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin ve en büyük petrol tüketicisi ABD’den gelen zayıf ekonomik bilgiler doğrultusunda son altı seanstır tıpkı seviyeyi yakalayamadı.
Çin’de geçen hafta açıklanan bilgilere nazaran, yeni konut fiyatları 14 aylık düşüş serisini sürdürürken, temmuzda yıllık bazda düşüş yüzde 4,9 olarak gerçekleşti.
Ayrıca, ülkenin sanayi üretimi yıllık bazda yüzde 5,1 artarak öngörülenin altında kalırken, işsizlik oranı yüzde 5,2 ile beklentilerin üzerinde seyretti.
Bunun yanı sıra, ABD’den gelen zayıf işgücü bilgileri ekonomik büyümeye ait telaşları destekleyerek Çin kaynaklı talep düşüklüğü öngörülerini güçlendirdi.
ABD Çalışma Bakanlığı, Mart 2024’e kadar olan 12 aylık periyoda ilişkin tarım dışı istidam bilgilerini revize etti. Revizyona nazaran, ABD’de istihdam, kelam konusu devirde daha evvel açıklanandan 818 bin daha az arttı.
Ülkede birinci defa işsizlik maaşı müracaatında bulunanların sayısı ise 17 Ağustos ile biten haftada 232 bine çıkarken, süregelen işsizlik maaşı müracaat sayısı ise 10 Ağustos ile biten haftada 4 bin kişi artarak 1 milyon 863 bine yükseldi.
VERİLER TALEP TASALARINI BESLİYOR
Kelam konusu datalar, ülkelerin ekonomik büyümelerine dair kaygıları destekledi ve piyasa oyuncularının talep kaygılarını besleyerek fiyatları baskıladı.
Öte yandan, global petrol rezervlerinin büyük kısmının bulunduğu Orta Doğu’da ateşkes ihtimalinin piyasalardaki arz tasalarını hafifletmesi de fiyatların düşüşünde tesirli oldu.
Tüm bu gelişmeler doğrultusunda, geçen hafta 81,92 dolar düzeyine kadar yükselen Brent petrol, bu düzeylerde tutunamadı ve haftayı 79,1 dolardan kapattı.
Çarşamba günü de 75,7 dolara kadar gerileyen Brent petrolün varil fiyatı birebir gün yüzde 1,3 bedel kaybetti.
Fed Başkanı Powell’ın Jackson Hole İktisat Siyaseti Sempozyumu’nda yaptığı konuşmada para siyasetinde ayarlama yapmak için vaktin geldiğini açıklamasının akabinde fiyatlar haftayı yüzde 2,1 artışla 78,3 dolardan tamamlayarak toparlanma eğilimi gösterse de 80 doların altında kaldı.
Çin’in beklentilerin altında kalan petrol talebi piyasa için değerli bir odak noktası
ABD merkezli güç enformasyon şirketi Energy Intelligence Group’un Petrol Piyasaları Ekonomisti Julien Mathonniere, AA muhabirine yaptığı değerlendirmede, petrol fiyatlarının düşmesinin birden fazla sebebi olduğunu söyledi.
Mathonniere, Çin’den gelen zayıf talep öngörüsünün bu sebepler ortasında en değerli faktör olduğunu belirterek, “Çin’in beklentilerin altında kalan petrol talebi, bilhassa Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü’nün (OPEC) ülkedeki zayıf talep öngörüleri doğrultusunda 2024 global talep büyüme varsayımını aşağı istikametli revize ettiği düşünüldüğünde, piyasa için kıymetli bir odak noktası.” dedi.
Öte yandan, Çin’de faaliyet gösteren rafinerilerin temmuz ayında akaryakıt ve dizel üretimini geçen yılın tıpkı periyoduna kıyasla azaltmasının da fiyatlar üzerinde tesirli olduğuna dikkati çeken Mathonniere, şöyle devam etti:
“Üretimdeki bu azalmanın, dünya çapında tam da kelam konusu eserlere olan talebin artması beklenen temmuz ayında, üstüne üstük dünyanın en büyük petrol ithalatçısı Çin’de gerçekleşmesi, ülkede ulaşım yakıtlarına olan talebin bundan sonra artacağı beklentilerini tekrar güçlendirerek fiyatların dalgalanmasına neden oldu.”
ÇİN’DE BEKLENEN TALEP ARTIŞI OLUŞMADI
Mathonniere, iddiaların bilakis bu yıl Çin’de belirleyici bir talep artışı gözlemlenmediğini tabir ederek, “Energy Intelligence, ülkenin petrol talebinin ikinci çeyrekte yıllık bazda günlük 284 bin varil düştüğünü ve bunun Çin’deki zayıf sanayi hareketliliğini ve istikrarsız özel kesimi yansıttığını tabir ediyor. Brent petrol şu anda Ekim varilleriyle süreç görürken, ülkenin beklentileri karşılama mümkünlüğü giderek daha fazla sorgulanabilir hale geliyor.” dedi.
Düşüşün bir öteki sebebinin petrol depolama tesislerinde, nakliye sırasında yahut satış süreçlerinde hesaplanan ölçü ile gerçek ölçü ortasındaki fark konusundaki telaşlar olduğuna dikkati çeken Mathonniere, “Eksik variller bu yıl geri döndü. Piyasa oyuncuları, arzın düşük ölçüldüğünü yahut talebin fazla sayıldığını öne sürüyor. Bu durum piyasa oyuncularını rahatsız ediyor ve piyasa bu rahatsızlığa düşük fiyatlarla reaksiyon veriyor.” diye konuştu.
Mathonniere, Orta Doğu’da yine canlanan ateşkes müzakerelerinin petrol fiyatları üzerindeki tesirinin hudutlu olduğunu vurgulayarak, bölgedeki uzlaşma umutlarının fiyatlar üzerindeki risk primini azaltmakta yetersiz kaldığını belirtti.
Fiyatlar üzerindeki risk priminin uzun müddet evvel eridiğini vurgulayan Mathonniere, “Orta Doğu, fiyatları art planda etkilemeye devam edecek olsa da artık piyasa oyuncuları için ana odak noktası değil.” tabirini kullandı.
ÇİN’DE TALEP ARTIŞI OLMADIKÇA FİYATLARIN YÜKSELMESİ ZOR
Mathonniere, ilerleyen süreçte Çin’in petrol talebinde bir artış yaşanmadığı sürece fiyatların yükselmesinin mümkün olmadığına değinerek, şunları kaydetti:
“Fiyatların ne kadar daha düşeceğini varsayım etmek sıkıntı lakin piyasanın fiyatları aşağı çekerek OPEC’i harekete geçmeye zorlamaya çalışabileceğine dair enteresan bir teori mevcut. Bu durum, kümenin dördüncü çeyrekte kesintileri geri almaktan vazgeçmesine neden olabilir. Piyasanın fiyatları düşürmek için bu kadar uyumlu bir gayret gösterebileceğini varsaymak biraz uzak bir ihtimal olsa da fiyatların düşmesi, kümenin yıl sonuna yaklaşırken kesintileri geri almak konusunda katiyen yine düşünmesine neden olacak.”
Piyasa taraf bulmak için ABD Merkez Bankasından çıkacak karara odaklandı
Bağımsız petrol piyasası analisti Gaurav Sharma da ABD Merkez Bankasının eylülde faiz indirimine gitmesi durumunda petrol fiyatlarının yükselebileceğini tabir ederek, “Piyasanın istikamet bulmak için ABD Merkez Bankasının alacağı kararlara odaklandığını düşünüyorum. Şayet eylülde bir faiz indirimi açıklanırsa, ham petrol vadeli süreçlerinde fiyatların olumlu bir tepki göstermesi mümkün olabilir lakin bu tarihe kadar piyasadaki zayıflığın devam etmesi beklenen.” dedi.
Çin’deki petrol talebine ait belirsizliklerin ham petrol fiyatları üzerinde baskı oluşturduğunu lisana getiren Sharma, “Son günlerde Çin’de sanayi üretiminin yavaşladığını, işsizliğin arttığını ve konut fiyatlarının düştüğünü gözlemledik. Özellikle Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) ve OPEC üzere birçok piyasa kestirimcisi, Çin talebinin 2024 ve 2025’te daha düşük olacağını öngörürken bu durumu aşmak güç.” diye konuştu.
Sharma, Orta Doğu’daki jeopolitik gelişmelerin petrol piyasası üzerindeki tesirinin hudutlu olduğuna işaret ederek, “Orta Doğu’daki jeopolitik gelişmeler değerli fakat petrol talebi zayıf kaldığında jeopolitik faktörlerin ham petrol fiyatları üzerindeki tesiri sonludur. Bu durum, bilhassa OPEC dışı ham petrol arzının artması nedeniyle şu anda geçerli.” tabirini kullandı.