Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) 2017 yılında 0,6 milyar dolar olan yurt dışına swap ve depo borcu 2023’te 46,3 milyar dolara çıkarak 77 kat arttı.
Verilere nazaran 2017’de 600 milyon dolar olan TCMB’nin swap borcu 2023’te 23,7 milyar dolara yükseldi. Merkez Bankası’nın 2017 yılında rastgele bir yükümlülüğünün bulunmadığı yurt dışına depo borçları ise bu yıl 22,6 milyar dolara yükseldi.
Yurt dışına swap borcu 2023’te 200 milyon dolar azalırken, yurt dışına depo borcu ise 2022’e nazaran 13,7 milyar dolar yükseldi.
Konuyla ilgili paylaşım yapan TCMB eski Başekonomisti Prof. Dr. Ali Hakan Kara, “Eskiden TCMB’nin net döviz durumunun eksi olması ulusal güvenlik açısından çok büyük sorun olarak görülmezdi zira borcun çabucak hepsi yurtiçi bankalaraydı. Son yıllarda TCMB’nin yurtdışı borcunun süratle artarak 45 milyar $’ı geçmesi hususun yine ele alınmasını gerektiriyor” değerlendirmesini yaptı.
KATAR İLE 15 MİLYAR DOLARLIK ANLAŞMA
Merkez Bankası, birinci swap muahedesini ise 17 Ağustos 2018’de Katar Merkez Bankası ile imzalamıştı. Kelam konusu mutabakatın büyüklüğü 26 Kasım 2019 ve 20 Mayıs 2020’de olmak üzere iki defa tadil edilerek 15 milyar dolar karşılığı Türk lirası ve Katar riyaline yükseltildi.
TCMB, 2018 sonrası periyotta Çin, Birleşik Arap Emirlikleri ve Güney Kore’nin merkez bankalarıyla da swap mutabakatı yapmıştı.
İKİ SEÇİM ORTASINDA KÖRFEZ ÜLKELERİNDEN DAYANAK GELMİŞTİ
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 28 Mayıs’ta gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimi ikinci tipi öncesi katıldığı bir televizyon yayınında “Körfezden bizim sistemimizin içerisine para depo eden ülkeler oldu. Bu da ister istemez kısa bir müddet için de olsa Merkez Bankamızı, piyasamızı rahatlattı” dedi.
Erdoğan, depo süreçlerin kimlerle yapıldığı yahut büyüklüğünün ne olduğuna dair bir bilgi vermemişti.
2023’ün birinci aylarında ise Suudi Arabistan Turizm Bakanı ve Suudi Arabistan Kalkınma Fonu Yönetim Kurulu Lideri Ahmed Al Khateeb ile TCMB Başkanı Şahap Kavcıoğlu arasında TCMB’ye 5 milyar dolarlık mevduat yatırılması konusunda muahede imzalanmış ve para Merkez Bankası’na girmişti.
REZERVLER TARİHİN EN DÜŞÜK DÜZEYİNDE
Merkez Bankası’nın net rezervi, 2 Haziran haftasında eksi 4,4 milyar dolardan eksi 5,7 milyar dolara gerileyerek tarihi düşük düzeye gelmişti.
Net rezerv 3 haftadır negatif bölgede yer alıyor.
TCMB’nin brüt rezervi geçen 2 milyar dolar artarak 100,4 milyar dolara çıkmış, swap harici net rezerv ise eksi 61,2 milyar dolara gerilemişti.